Miesięczne archiwum: maj 2015

C jak coaching

Ludzie coraz  częściej  potrzebują coachingu. To dobry sposób wzmacniania indywidualnego i kompleksowego rozwoju kompetencji człowieka. Coaching to stosunkowo nowy zawód, wokół którego krąży wiele, często sprzecznych, opinii. Jego popularność wynika z tego, że znacznie zwiększyła się potrzeba wsparcia w błyskawicznie zmieniającej się rzeczywistości. Czasy, w których żyjemy, wymagają dużych umiejętności radzenia sobie w coraz to nowych sytuacjach. Obecnie, przy bezprecedensowym tempie przemian w zakresie technologii, sytuacji rynkowej, postaw i przekonań ludzi, dotychczasowe metody funkcjonowania w świecie nie zawsze są wystarczające, aby zapewnić nam przetrwanie, nie mówiąc o rozwoju i perspektywach na przyszłość. Właściwie można powiedzieć, że truizmem jest stwierdzenie, iż zmiana jest wyróżniającą cechą świata współczesnego. A bez zmiany, potrzeba coachingu jest bardzo mało prawdopodobna. Zmiana ta może wynikać z wewnętrznej potrzeby, z chęci dokonania podsumowań i nadania życiu nowego kierunku. Dodatkowo lub niezależnie, zmiana może być wymuszona z zewnątrz i zależeć od zmieniającego się i coraz bardziej wymagającego środowiska pracy. Wskazówki etyczne i techniczne dotyczące pracy coacha są więc bardzo pomocne. Przygotowałam 15-punktowy, szeroko pojęty, KODEKS COACHINGU, który zbudowałam poprzez rozwinięcie liter składających się na tę nazwę. Starałam się uwzględnić złożoność kwestii, jednocześnie dbając o prostotę i przejrzystość zasad. Obok wskazówek pojawiły się tu również refleksje i ważne, moim zdaniem, kwestie dotyczące istoty coachingu, również koaktywnego, który poznałam jako pierwszy rodzaj coachingu, oraz prowokatywnego – mocno kontrowersyjnej metody pracy coachingowej.

K jak KOMPETENCJE

Coach powinien posiadać kompetencje adekwatne do określonych rodzajów coachingu. Aby prowadzić sesje coachingowe powinien przejść przynajmniej podstawowe szkolenie. Coach powinien mieć odpowiednie umiejętności komunikacyjne, które są podstawą do nawiązywania odpowiedniego kontaktu z klientami. Dobrze jest, gdy potrafi chwalić, ale także udzielać konstruktywnej krytyki, a język, którym się posługuje powinien spełniać cechy języka neutralnego, a więc nie powinien zawierać ocen lub sugestii. Coach powinien koncentrować się na faktach i wypowiedziach klienta, a jego wypowiedzi powinny być spójne z językiem ciała i dostosowane do systemu pojęciowego coachowanej osoby. Efektywny coach pomaga wybrać klientowi właściwą, dostosowaną do niego ścieżkę działania i rozwoju, nie angażując się bezpośrednio w jego funkcjonowanie i decyzje. Coach przedstawiając się, powinien dokładnie opisać poziom swoich kompetencji i doświadczeń. Nigdy nie może zawyżać swoich kwalifikacji ani wiedzy. Powinien również ciągle monitorować swoje umiejętności, regularnie szkoląc się i podnosząc swoje kwalifikacje.

O jak OTWARTOŚĆ

Coach powinien zapewnić klientowi przestrzeń, w której może on bez ograniczeń tworzyć strategie swojego działania i dbając o jego rozwój, dawać mu wybór sposobu dojścia do celu, tempa tej podróży, a także możliwość popełnienia po drodze jakiegoś błędu. Coachowany może skorzystać z sugestii coacha, ale nie powinien czuć się ograniczony przez jego dobre pomysły. Niezależnie od wiedzy i doświadczenia coacha, jego intencją powinien być rozwój coachowanego i osiągnięcie przez niego jego własnych celów. W prawidłowej relacji coachingowej to szacunek dla odmienności oraz otwartość na poszukiwania przez coachowanego jego własnych dróg i rozwiązań powinny cechować profesjonalnego coacha.

D jak DOBRO KLIENTA

Warunkiem koniecznym sukcesu w coachingu jest zbudowanie relacji opartej na poczuciu zaufania, bezpieczeństwa, szacunku i bezinteresownego zainteresowana sprawami i celami coachowanego. Coach powinien szanować swoich klientów, traktować ich jako wyjątkowe jednostki, które  posiadają nieograniczone możliwości. Powinien zawsze działać w interesie klienta.

E jak ETYKA

Ważną kwestią jest etyka zawodu coacha. Szczególnie w przypadku sesji, które są zamawiane przez firmę dla pracownika. Niezależnie od tego, czy coach jest z organizacji, czy spoza niej, dylematem, który pojawia się na samym początku jest to, przed kim coach odpowiada za swoją pracę. Za wyniki i efektywność procesu coach odpowiada przed klientem. Jednak w przypadku coachingu zlecanego przez pracodawcę, nie może pominąć jego oczekiwań, ponieważ to firma jest zleceniodawcą. To z nią coach podpisuje umowę, w której są zawarte zadania do wykonania oraz cele do osiągnięcia, ważne z punktu widzenia firmy.

K jak KONTRAKT

Coach powinien z klientem uzgodnić obszar, w którym coach i coachowany będą wspólnie poruszać się w czasie sesji coachingowej oraz cele, jakie coachowany chce osiągnąć w wyniku coachingu. Coach powinien wyraźnie ustalić na początku relacji, najlepiej na piśmie: czas, stawki, zasady odwołania sesji i ewentualne ograniczenia w kontakcie mailowym i telefonicznym pomiędzy sesjami. Kontrakt bardzo ułatwia pracę coacha i często warto, aby został sprawdzony przez eksperta ds. prawnych.

S jak STANDARDY

Standardy, które są powiązane z granicami. Określają normy zachowania coacha i coachowanego. Dotyczą tego, jak coach postrzega siebie i innych, jak okazuje szacunek i na ile rzetelnie podchodzi do zawodu, który wykonuje. Dotyczą kwestii technicznych, takich jak punktualność i warunki, w których odbywa się sesja. Dzięki wysokim standardom coach gwarantuje klientowi prawdomówność, lojalność i poufność. Chroni przed wszelkiego rodzaju nadużyciami – seksualnymi, finansowymi i emocjonalnymi.

C jak CELE

Bardzo ważnym elementem profesjonalnego coachingu jest poczucie celowości tych spotkań, o które powinien zadbać coach. Klient podejmuje coaching ponieważ chce, żeby coś się zmieniło. Jego celem może być na przykład wzrost efektywności, a zadaniem coacha jest umiejętnie pomóc mu to osiągnąć. Jednym z najtrudniejszych elementów coachingu jest ustalenie celu sesji. Jeżeli pierwszym fundamentem coachingu jest umiejętność zadawania odpowiednich pytań, to drugim z pewnością będzie ustalenie odpowiednich celów. Czasem coach zakłada, że wie, co jest celem sesji, podczas gdy rzeczywisty cel jest inny. Również założenie, że klient zawsze przychodzi na sesję z doskonale sformułowanym celem jest błędne. Często coachowany nie jest pewien, o czym chciałby mówić, a rzeczywisty cel wyłania się stopniowo dzięki umiejętnym pytaniom coacha. Klient, gdyby znał cel, być może nie potrzebowałby coachingu, gdyż świadomość celu daje siłę motywacji potrzebną do podjęcia działań. Zadaniem coacha jest często umiejętne przekształcenie omawianych zagadnień w cele, nad którymi klient będzie pracował.

O jak ODPOWIEDZIALNOŚĆ

Coach jest odpowiedzialny za dochowanie klauzuli poufności. Relacja coachingowa nie jest uprzywilejowana wobec prawa i kontrakt z klientem powinien  to jasno określać.
W ekstremalnych sytuacjach, gdy klient ujawnia niebezpieczne lub niezgodne z prawem informacje, coach może być zobowiązany do powiadomienia właściwych organów, za zgodą klienta lub bez niej. Coach może zachęcać klienta, aby sam podjął stosowne działania. Bezwzględna powinna być poufność danych osobowych klienta, chyba, że klient sam zgodzi się na ich ujawnienie. Poufność dotyczy również osób trzecich, na przykład pracodawcy, który zleca coaching pracownika. Uczestnik sesji może sam decydować, o czym poinformować stronę finansującą, a coachowi nie wolno tego robić bez wyraźnej zgody klienta. Odpowiedzialność to również narzędzie służące do weryfikowania działania klienta. Pomaga mu w utrzymaniu obranego kursu i nadaje coachingowi strukturę.

A jak AGENDA

Agenda klienta, która znajduje się w centrum sesji coachingowej.  Odnosi się do konkretnych spraw, z którymi klient przychodzi na coaching. Sprawy te dają się powiązać z tym, co powinno znajdować się w centrum uwagi coacha – sprawieniem, aby życie klienta było bardziej satysfakcjonujące.

C jak CZTERY FILARY COACHINGU KOAKTYWNEGO

Coaching koaktywny, opiera się na czterech głównych założeniach. Po pierwsze to klient jest istotą kompletną, kreatywną i pełną zasobów. Coach koaktywny postrzega klienta jako osobę, która jest w stanie ciągle się rozwijać, wpada na nowe pomysły i znajduje rozwiązania. Jest w stanie rozwiązać każdy swój problem oraz zrealizować wszystkie swoje cele. Po drugie, plan pochodzi w stu procentach od klienta. To klient ustala wraz z coachem czym będzie zajmować się podczas sesji i jakie sfery są dla niego istotne oraz do czego będzie dążyć. Po trzecie to coach podąża za klientem z chwili na chwilę. Przejawia się to w elastycznym podejściu coacha oraz jego gotowości do podjęcia każdego tematu, który w danym momencie jest dla klienta ważny – zarówno z sesji na sesję, jak i podczas konkretnej rozmowy. Po czwarte, klienta należy na każdym etapie traktować całościowo, tzn. uwzględniając każdą sferę jego życia, które nie toczy się przecież w odrębnych przedziałach. Życie zawodowe wpływa na relacje z najbliższymi i na odwrót. Dlatego coach koaktywny nie ogranicza się do pracy w wąskim obszarze życia klienta, tylko traktuje go całościowo.

H jak HUMOR

Czy coach w czasie sesji może sobie pozwolić na żarty i humorystyczne  uwagi? Czy  coach musi czasem hamować swoje znudzenie, złość, współczucie, irytację, śmiech, niedowierzanie i inne reakcje, które w podobnej sytuacji wykazaliby inni słuchający? To ważne pytania, które przekierowują nas w kierunku prowokacji w coachingu. Coaching prowokatywny to taka metoda, w której coach odgrywa rolę adwokata diabła, udzielając bzdurnych rad i kwestionując postępy. Komentarze coacha prowokatywnego są zabawne, czasem dokuczliwe, wścibskie i wręcz impertynenckie. Lęki klienta są wyolbrzymiane, zachowania w sposób surrealistyczny i szokujący przedstawiane jako prowokujące do zmiany. Warunkiem stosowania takich metod jest troska i ciepła relacja. W coachingu nieprowokatywnym coach nie może posuwać się aż tak daleko. Można natomiast stosować metodę, która charakteryzuje się lekko dowcipnym podejściem, odwołującym się się do wewnętrznego punktu widzenia klienta, sprawiając, że może on mieć tendencję do poruszania się przekornie, w odwrotnym kierunku, skłaniając się ku zdrowszej alternatywie. Podejście takie powinno być osadzone w bardzo dobrze zbudowanej relacji z klientem, który ufa coachowi, nadaje na podobnych falach i jest gotowy przyjąć takie metody. Wesołość, lekkość i rzucanie wyzwań mogą być wtedy stymulujące. Nie z każdym klientem i nie z każdym problemem można zastosować takie metody.

I jak INFORMACJA ZWROTNA

Coach może udzielać informacji zwrotnej wyłącznie na życzenie klienta, który ma prawo nie chcieć takich informacji i wtedy coach powinien to uszanować. Feedback powinien być konstruktywny, mieć uzasadnienie i znaczenie w danej sytuacji. Pobudki coacha powinny dotyczyć dobra klienta, a nie jego osobistych celów. Czasem wymagają tego ograniczające przekonania klienta, jego ociąganie się i brak koncentracji. Bywa, że dosadność informacji zwrotnej może wynikać z tego, iż klient unika rozwoju, zataja prawdę i okłamuje samego siebie. Zawsze jednak liczy się przede wszystkim dobro klienta. Czasem przekazywanie informacji zwrotnej w coachingu to proces dwukierunkowy. Coach może zachęcać klienta, aby ten wypowiedział się o nim, chociażby pytając, jak podobała mu się sesja. Ma to wiele zalet. Pokazuje dwutorowy charakter relacji z klientem i jest doskonałym sposobem, aby ulepszyć swoją pracę.

N jak NADZÓR MENTORSKI

Coach powinien zaprosić doświadczonego coacha lub mentora do spojrzenia obiektywnym okiem na to, co i w jaki sposób robi podczas sesji coachingowej. Pomaga to w rozwoju zawodowym coacha, który potrzebuje superwizji, aby przeanalizować i przemyśleć swoją pracę. Przypadki trudnych sesji czy klientów powinny być omawiane z innym coachem lub superwizorem.

G jak GRANICE

Granice to reguły, które zapewniają bezpieczeństwo w budowaniu relacji. Określają, w jakim stopniu chcemy wchodzić w interakcję z innymi ludźmi. Chronią nas w sposób fizyczny i emocjonalny. Określają, co jest akceptowalne zarówno u coacha, jak i klienta. Definiują stopień dyspozycyjności coacha, który powinien wyznaczyć ramy czasowe, w których jest gotów spotkać się z klientem lub porozmawiać z nim telefonicznie. Granice możemy również rozumieć jako zakres kompetencji coacha, który nie powinien czerpać z metodologii terapii, psychoanalizy czy doradztwa. Coach nie posiada kompetencji do zajmowania się pacjentami wymagającymi specjalistycznej opieki psychologicznej i psychiatrycznej. Powinien, w przypadkach, w których jest to wskazane, zaproponować leczenie u specjalisty, w taki sposób, który nie uwłacza godności klienta i chroni jego wrażliwość. Granice oznaczają również zasadę niespoufalania się z klientem. Wdawanie się w związek fizyczny lub emocjonalny z klientem jest nieprofesjonalne.

U jak UTRZYMYWANIE KONTAKTU

Utrzymywanie kontaktu ze społecznością coachów sprzyja rozwojowi kompetencji. Udział w warsztatach grup coachingowych, zjazdach, konferencjach oraz spotkania z mentorami jest wskazany ze względu na możliwość wymiany poglądów i doskonalenia swoich kompetencji.

Powyższe akapity stanowią mieszankę refleksji na temat istoty coachingu oraz wskazówek dotyczących prawidłowego wykonywania zawodu. Pozwalają zrozumieć złożoność i wagę tego, stosunkowo nowego, ale zyskującego coraz większą popularność i rangę zawodu. Z pewnością mogę podsumować, że coaching to bardzo interesująca, ale odpowiedzialna i niosąca  wiele niebezpieczeństw profesja. Dlatego powinna być wykonywana w oparciu o bezpieczne zasady.

Zabawa w rozwijanie liter w słowie COACHING w pojęcia, które opisują to słowo, okazała się bardzo wciągająca. Na naszym slajderze pojawiły się jeszcze inne propozycje słów powiązanych z COACHINGIEM. Może spróbujecie Państwo poszukać własnych skojarzeń?

tekst i fotografie: Anka Łoza-Dzidowska

Bibliografia:
Podręcznik Noble Manhattan Coaching, Practitioner Coach Diploma, Warszawa 2014
Coaching,  Jenny Rogers, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2009 
Coaching koatywny, Henry Kimsey-House, Karen Kimsey-House, Phillip Sandahl, Laura Whitworth, Warszawa 2014
Moc coachingu, Maja Wilczyńska, Małgorzata Nowak, Jolanta Kućka, Joanna Sawicka, Katarzyna Sztajerwald, Gliwice 2014